De Calvarieberg van Aat
Aan de westgevel van de Sint-Martinuskerk in Aat bevindt zich een indrukwekkende Calvarie, een sculpturaal meesterwerk, bestaande uit vijf 16de-eeuwse houten beelden. De monumentale voorstelling van de kruisiging is een essentieel onderdeel van het culturele erfgoed van de stad. Ondanks eerdere restauraties staat het kunstwerk opnieuw onder druk van de tand des tijds en de natuurelementen.
Een Kruisweg naar het verleden
Tegen de westgevel van de Sint-Martinuskerk in Aat staat een afdak waaronder vijf houten beelden uit de 16de eeuw staan opgesteld. Zij stellen samen de Calvarieberg voor, een voorstelling van de kruisiging van Christus, die plaatsvond op een heuvel. Een meer dan levensgrote Christus aan het kruis staat in het midden. Dit kruis is 6,7 m hoog en is versierd met medaillons die de vier evangelisten voorstellen. Links en rechts staan de treurende Maria en Johannes. Daar nog naast, aan weerszijden, zijn twee kleinere kruisen met twee misdadigers, die hetzelfde lot als Jezus ondergingen. Zij worden kruisdieven genoemd. Er waren ook Romeinse ruiters, die in de 19de eeuw verdwenen. Een ander beeld, dat van Maria Magdalena, viel uit elkaar in 1922. De beelden maakten oorspronkelijk deel uit van een kruisweg die langs de vestingwerken van de stad Aat liep.
Aan duiven ten prooi
Een van de belangrijkste restauraties vond plaats in de jaren 1930, en later werd het werk in 1980 gedemonteerd en opnieuw gerestaureerd door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK). Na deze laatste restauratie werd de Calvarieberg weer buiten geplaatst onder een afdak, hoewel de scène van de Graflegging, die ooit deel uitmaakte van het geheel, nu in de kerk is te zien. Doordat de eikenhouten Calvarie zich aan de buitenkant van de kerk bevindt kan hij door voorbijgangers geapprecieerd worden en is hij onderdeel gaan uitmaken van het architecturale landschap van Aat. Maar de huidige locatie, buiten, heeft aanzienlijke nadelen voor het kunstwerk. De houten sculpturen zijn onderhevig aan plotselinge veranderingen in temperatuur en vochtigheid door het weer. De Calvarieberg is erg bestoft en hij wordt bovendien vervuild en beschadigd door duivenuitwerpselen.
Help het kruis rechtop houden!
Het KIK heeft de beelden al een keer gerestaureerd en kent deze Calvarieberg dus goed, maar een nieuwe conservatie-restauratie dient zich aan. Een voorstudie zal bepalen welke maatregelen nodig zijn en bepalen hoe het gebeeldhouwde ensemble het best beschermd kan worden tegen nog meer beschadigingen. Tegelijkertijd zal er een historische studie van de Calvarieberg worden uitgevoerd. Het belang van de Calvarieberg voor Aat kan niet worden overschat. Het is een essentieel onderdeel van het lokale erfgoed. Het is nu tijd om verdere schade te voorkomen en het behoud van dit erfgoed op lange termijn te waarborgen.
Foto's: © J. Flament, L. Dubuisson en J. D'Hondt
Anoniem, Calvarie, tussen 1526 en 1575, gepolychromeerd eikenhout, 670 x 390 cm, (Aat, Sint-Martinuskerk).
De Erfgoed Challenge wil alle Belgen verbinden rond hun erfgoed en deze kunstschatten omringen met de allerbeste zorgen. Tien jaar lang selecteert het KIK samen met jou een erfgoedschat die hoogdringend hulp nodig heeft. Om zo tegen 2030 de toekomst van minstens tien erfgoedschatten te verzekeren. Geef erfgoed een toekomst!
Of stem je liever op...?
De kunstwerken in de kasteelkapel van Edingen
Een kostbaar 19de-eeuws interieur met middeleeuwse fragmenten
Het doksaal van Karel V in Walcourt
Een monumentaal laatgotisch stenen meesterwerk midden in de kerk
Het Besloten Hofje uit Antwerpen
Een 16de-eeuwse intrigerende miniatuurwereld in een eikenhouten kastje