De tegeltableaus van het Picardisch Huis in Moeskroen
De balzaal van het Picardisch Huis in Moeskroen is versierd met ongeveer 4000 geglazuurde wandtegels. Die zijn vervaardigd tussen 1922 en 1923 door Maison Helman Céramiques d’Art uit Sint-Agatha-Berchem en vormen samen figuratieve en allegorische panelen op een oppervlakte van zo’n 100 m². Het uitzonderlijke ensemble, zowel door zijn omvang als de kwaliteit van de uitvoering, is een iconisch voorbeeld van decoratieve keramiek uit het interbellum.
Van schilderijen naar keramiek
In 1922 begon de arbeidersbeweging in Moeskroen met de bouw van het Palais des Fêtes, een complex met onder meer een filmzaal, bibliotheek, bureaus en een balzaal. Op 10 november 1923 werd het ‘paleis’ ingehuldigd. De balzaal situeert zich op de eerste verdieping van de vleugel die men tegenwoordig Maison Picarde noemt – het enige deel van het gebouw dat nog bewaard is. Aanvankelijk was het plan om deze zaal te decoreren met schilderijen, maar uiteindelijk koos men voor dure, maar meer duurzame kleurrijke aardewerktegels van het Maison Helman uit Sint-Agatha-Berchem. Voor de firma Helman werd het een van haar meest indrukwekkende realisaties.
Tegels met een verhaal
De aardewerken tegels in de baalzaal van het Picardisch Huis bevinden zich op de wanden, als 6 grote tableaus, maar ook op de pilasters, platte zuilen die uit de muur naar voren komen. Sommige tegels zijn gebakken met een glazuurlaag in één kleur. Andere zijn versierd met verschillende kleuren glazuur om samen een figuratief tafereel te vormen: een voorstelling van het werk op het veld, bijvoorbeeld, of florale motieven op decoratieve friezen. De figuratieve panelen weerspiegelen de leefwereld van de arbeiders en getuigen van de sociale en culturele geschiedenis van de stad Moeskroen. Die tegels dragen op de achterkant een letter en nummers. Zo wisten de tegelzetters, de Moeskroense broers Vandecasteele, in 1923 precies welke tegel waar moest komen. De volledige decoratie van de zaal bestaat uit nagenoeg 4000 tegels over een oppervlakte van circa 100 m².
Tijd dringt voor de tegelpanelen!
Door schade veroorzaakt door waterinfiltratie is de staat van de tegels ernstig aangetast. Dringende conservatie en restauratie is noodzakelijk om dit waardevolle erfgoed te beschermen voor toekomstige generaties. Op verschillende plaatsen hebben zich zouten ontwikkeld, soms ter hoogte van de voegen, soms onder de tegels, maar soms ook als korsten bovenop de tegels. Het volume van de zouten oefent druk uit waardoor tegels loskomen en soms zelfs naar beneden vallen. Sommige tegels zijn al uit voorzorg van de muren gehaald. Dankzij recente dakherstellingen is verdere schade door waterinfiltratie voorkomen, maar na het dak, moet nu de rest van de balzaal gerestaureerd worden. Dit tegelensemble is een zeldzaam voorbeeld van decoratieve keramiek. Het is zowel artistiek als historisch van groot belang en verdient het om behouden te blijven. Met zorgvuldige restauratie en regelmatig onderhoud kan dit meesterwerk uit het interbellum veiliggesteld worden voor toekomstige generaties.
Maison Helman Céramiques d’Art, Tegelschilderijen van het Picardisch Huis, 1922-1923, keramiek, ca. 100 m2, (Moeskroen, Maison Picarde).
De Erfgoed Challenge wil alle Belgen verbinden rond hun erfgoed en deze kunstschatten omringen met de allerbeste zorgen. Tien jaar lang selecteert het KIK samen met jou een erfgoedschat die hoogdringend hulp nodig heeft. Om zo tegen 2030 de toekomst van minstens tien erfgoedschatten te verzekeren. Geef erfgoed een toekomst!
Of stem je liever op...?
De Calvarieberg van Aat
Een meer dan levensgroot ensemble van 16de-eeuwse houtsnijkunst dat de Kruisweg uitbeeldt
De kunstwerken in de kasteelkapel van Edingen
Een kostbaar 19de-eeuws interieur met middeleeuwse fragmenten
Het Besloten Hofje uit Antwerpen
Een 16de-eeuwse intrigerende miniatuurwereld in een eikenhouten kastje