Beeld van de heilige Catharina van Alexandrië uit de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Kortrijk bestaat niet uit albast maar wel uit marmer
In tegenstelling tot wat de eerste aannames in het onderzoek uitwezen, blijkt het veertiende-eeuwse beeld van de heilige Catharina van Alexandrië uit marmer vervaardigd te zijn en niet uit albast. Het beeld is erkend als Topstuk door de Vlaamse Gemeenschap en vormt momenteel één van de hoogtepunten in de expo ‘Albast’ in M Leuven.
Onderzoek
Het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) voerde in 2021 een materiaalanalyse uit op het beeld en wilde achterhalen of de heilige Catharina uit albast of marmer bestaat alvorens een conservatie- en restauratiebehandeling te starten. Beide steensoorten zijn met het blote oog zeer moeilijk van elkaar te onderscheiden. “Het KIK zette de XRF-analyse in, waarbij met röntgenfluorescentie de chemische samenstelling met een non-invasieve methode wordt vastgesteld. De eerste ruwe data toonden elementen aan typerend voor albast, maar het KIK kan nu met zekerheid bevestigen dat het beeld wel degelijk van marmer is. Deze informatie was pas bekend na de opening van de tentoonstelling in M Leuven,” zegt Hilde De Clercq, Algemeen directeur a.i. van het KIK.
De gebruikte onderzoeksprocedure werd inmiddels aangepast en ook werden alle voorgaande analyses herbekeken. Hieruit bleek dat enkel in het geval van het beeld van de heilige Catharina van Alexandrië uit Kortrijk verwarring was.
De interpretatie van de analyseresultaten had geen impact op de conservatie- en restauratiebehandeling van het beeld. De toegepaste restauratietechnieken, reiniging met solventen en invullingen met een acrylaathars, zijn voor zowel albast als marmer geschikt.
“Bij vernieuwend wetenschappelijk onderzoek is het nooit uit te sluiten dat er een verfijning van een onderzoeksmethode nodig is of dat resultaten gecorrigeerd worden, dat is deel van het proces”, zegt Marjan Debaene, afdelingshoofd Oude Kunst bij M Leuven en curator van de tentoonstelling ‘Albast’. “Het belangrijkste is dat er nu een rechtzetting is en dat het onderzoek rond albast weer een stap verder staat.”
Een Catharina uit Carraramarmer
Een isotopenanalyse, uitgevoerd door de KU Leuven, bevestigde inmiddels de herkomst van het gebruikte marmer. Het blijkt te gaan om Italiaans marmer uit de groeven van Carrara in Toscane. Dit is een bijzonder waardevol gegeven voor de studie van de middeleeuwse beeldhouwkunst en het gebruik van Carrara marmer in het voormalige graafschap Vlaanderen.
Lezing door Judy De Roy in Museum M
Het Topstuk van André Beauneveu (c. 1335- c. 1400), de heilige Catharina, is nog te bekijken tot en met 26 februari in de expo ‘Albast’ in M Leuven. Het beeld keert daarna terug naar de Gravenkapel in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Kortrijk.
Op 9 februari geeft Judy De Roy, hoofd van het atelier Steensculptuur van het KIK, in M Leuven een lezing over het onderzoek en de restauratie van dit bijzondere beeld. De lezing werd aangepast in het kader van de nieuwe ontwikkelingen.
Meer nieuws van het KIK
REFRESH: Water bestuderen om erfgoed te beschermen
Klimaatverandering is een duidelijke prangende uitdaging voor onze wereld. Ook voor erfgoed. Water is een boosdoener voor erfgoed(sites). We moeten dus kijken naar duurzaam waterbeheer om ons erfgoed te beschermen. Dat doen we met REFRESH.
Publicatie van een nieuwe Scientia Artis!
Van de Brusselse familie beeldhouwers du Quesnoy - de vader, Hiëronymus de Oudere, en zijn twee zonen, Frans en Hiëronymus de Jonge - zijn alleen het leven en werk van de oudste zoon, Frans du Quesnoy, beroemd in Rome, grondig bestudeerd. Maar wie was zijn jongere broer, Hiëronymus de Jonge? Wat weten we over zijn leven en werk? Heel weinig. Ondanks zijn briljante carrière als beeldhouwer en hofarchitect voor de gouverneur van de voormalige Nederlanden, Leopold Willem (1647-1656), werd zijn werk door critici verwaarloosd na zijn terdoodveroordeling in 1654.